8.
Lykurgos'un giriştiği ikinci ve en cüretli reform, toprakların yeniden paylaştırılmasıdır. Mal mülk eşitsizliği o hale gelmişti ki, şehir topraksız, varlıksız insanlarla doluydu ve bütün servet küçük bir azınlığın elinde toplanmıştı. Lykurgos, Isparta'dan hayâsızlığı, kıskançlığı, cimriliği, gösterişi ve bunlardan daha köklü ve daha yıkıcı olan toplum hastalıklarını, yani zenginliği ve yoksulluğu söküp atmak için, bütün memleketin orta malı olması, toprakların yeniden bölüşülmesi gereğine yurttaşlarını inandırdı. Herkes geçim bakımından eşit olacak, kimsenin erdemden başka üstünlüğü olmayacaktı. Çünkü, aslında insanlar arasında ayrılık ve eşitsizlik yoktu. Ayrılık ve eşitsizlik olsa olsa, kötü davranışlarla iyi davranışlar arasında olabilirdi. Söylediklerini gerçekleştirerek, Isparta şehrine bağlı toprakları dokuz bin parçaya bölüp Ispartalılara dağıttı; Lakonia'yı ora halkı için otuz bin parçaya böldü. Lykurgos Isparta için sadece altı bin pay ayrımı yapmıştır. Polydoros buna sonradan otuz bin daha eklemiştir. Kimine göreyse, dokuz bin payın yarısını Polydoros öbür yarısını da Lykurgos sağlamıştır.
Her toprak payının, yılda, erkek başına yetmiş, kadın başına on iki medimnosluk arpa buğday ve sebze sağlayacağı hesaplanmıştı.
Lykurgos'a göre, herkes bu kadar yiyecekle gücünü, sağlığını besleyecek ve daha fazlasına kimsenin ihtiyacı olmayacaktı. Sonradan, bir yolculuktan dönüşünde Lykurgos, hasat zamanı, sıra sıra dizilmiş eşit ekin yığınlarını görmüş ve gülümseyerek yanındakilere, bütün Lakonia'nın binlerce kardeş arasında bölüşülmüş bir çiftliğe benzediğini söylemiş.
9.
Bundan sonra Lykurgos yurttaşları arasındaki eşitsizlik ve ayrılıkları büsbütün ortadan kaldırmak için taşınır malları da bölmeye girişiyor. Ama kimsenin elindekini doğrudan doğruya vermeye katlanamadığını görünce, dolambaçlı bir yola sapıyor; başkalarından daha fazla mal edinme isteğini körletme çarelerine başvuruyor. Önce, altın ve gümüş parayı ortadan kaldırıyor. Onların yerine, yalnız demir para kullanılacaktı. Üstelik bu paranın değeri az, ağırlığı çok ve tuttuğu yer büyük olacaktı. O kadar ki, bin drahmilik bir parayı taşımak için bir öküz arabası, evde saklamak için de koca bir oda gerekecekti. Bu para kullanılmaya başlayınca, Lakedemonia'da türlü haksızlıklar ortadan kalkacaktı. Bu saklanmaz, elde etmeye değmez, parçalanınca da hiçbir işe yaramaz maden için kim artık haksızlık eder, rüşvet alır, eşkıyalığa, dolandırıcılığa kalkardı? Çünkü Lykurgos ayrıca şunu istemişti: Demir ateşte kızdırıldıktan sonra sirkeye sokulup soğutulacak ve böylece kolay kırılıp zor işleneceği için hiçbir değeri kalmayacaktı.
Bundan sonra Lykurgos, Isparta'nın öz malı saymayarak, yararsız ve gereksiz sanatları yok etti. Zaten yasak etmese de birçokları kendiliğinden ortaya kalkacaktı. Çünkü kullanılan para sanat eşyasının alım satımını engelliyordu.
Ayrıca demir para öteki Yunan ülkelerine götürülür gibi değildi. Kimse ciddiye almıyordu bu parayı. Bu yüzden de Ispartalılar yabancılardan hiçbir şey satın alamıyorlardı. Limanlara ticaret gemileri girmiyordu. Lakonia'ya ne söz ustaları geliyordu artık, ne şarlatan kâhinler, ne muhabbet tellalları, ne de altın gümüş mücevher ustaları. Çünkü, alışverişi sağlayacak para yoktu. Böylelikle süsü yaratan ve besleyen kaynak kuruyunca, kendisi de yavaş yavaş ortadan kalktı. Bol parası olanların başkalarından üstünlüğü yoktu. Çünkü, piyasaya sürülemeyen bu zenginlikler hiçbir işe yaramadan ev köşelerinde kalıyordu. Buna karşılık, yatak, iskemle gibi orta malı ve yararlı eşya Isparta'da çok işleniyordu. Kritias'ın dediğine göre, seferde askerlerin kullandığı Koton adı verilen su kapları ünlüydü. Bu kapların üstündeki sır, askerlerin içmek zorunda olup da tiksineceği suyun bulanıklığını göstermiyordu. Ayrıca kenarlarının içeriye doğru kıvrık olması çamurun içinde kalmasını ve ağza gelen suyun daha temiz olmasını sağlıyordu. Bu türlü eşya yapmakta üstünlüklerini Ispartalılar Lykurgos'a borçluydular. Çünkü, yararsız süs eşyası yapmaz olan işçiler, bütün ustalıklarını yaşamak için gerekli eşyayı geliştirmekte kullandılar.
Plutarkhos, Lykurgos'un Hayatı
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder